Chiese a porte aperte

Omdat we best wel van tijd tot tijd een fijne portie kunst en cultuur tot ons willen nemen en we de neiging hebben om de uitdagingen van de moderne digitale wereld met onbevangenheid tegemoet te treden hebben we ons dit jaar eens aan de Chiese a porte aperte gewaagd. Echt een belevenis voor fijnbesnaarde liefhebbers van oud en pittoresk.

Chiese a porte aperte. In de woorden van de prettige en goed gedocumenteerde website “un progetto sperimentale per aprire e visitare autonomamente i beni culturali ecclesiastici del Piemonte e della Valle d’Aosta con l’ausilio delle nuove tecnologie.” En daardoor “Una nuova opportunità per scoprire l’arte sacra in Piemonte e in Valle d’Aosta!”

Modern geluid: druk op de knop

Nieuw is het zeker. Stond je tot voor kort voor een gesloten deur en moest je op zoek naar de juiste persoon met de sleutel (die mogelijk even niet beschikbaar was of van een welverdiende pranzo wilde gaan genieten). Nu kun je zelf de deur open doen als je via de juiste digitale kanalen over de sleutel beschikt. Verfrissend modern kortom. Je hebt alleen de bijzonder hedendaagse app voor de smartphone nodig die via de reguliere app-store valt te downloaden (scarica l'app!). Daarna is het niet meteen hosanna en hoezee, want eerst moet enige administratie worden gedaan die tot doel heeft voor de broodnodige authenticatie te zorgen. Bent u wel wie u zegt dat u bent, zoiets. Voor je wordt losgelaten op de kleine pareltjes van religieuze cultuur moet je jezelf even aan de hand van je paspoort identificeren. Als het ware een beetje om te voorkomen dat iedereen zomaar gaat binnenlopen. Het systeem om dat te bewerkstelligen vertoont echter verfrissend grote gaten en gaat onbeschaamd uit van goed vertrouwen. Vermoedelijk vertrouwen in het feit dat mensen die midden op het platteland oude kerkjes willen bekijken in de regel niet uit een voetbalwedstrijd met verhoogd risicoprofiel komen. En zich eerlijk en naar waarheid zelf inschrijven. En ook wel in het besef dat loslopende religieuze parafernalia vooraf zijn verwijderd. De inrichting oogt daarmee tamelijk Spartaans, maar (het moet gezegd) het interieur is keurig opgefrist en opgeknapt en daarna voorzien van een puike licht- en geluid-installatie.

Na registratie kun je meteen aan de slag. In de app kun je moeiteloos zien welke objecten zich in de nabijheid bevinden en hoe je er kunt komen. Daarna kun je een tijdslot voor bezoek selecteren. Naar onze ervaring is elk tijdslot beschikbaar, want rijen voor de deur zijn we niet tegengekomen. Zelfs als je de ingang al hebt gevonden kun je probleemloos beginnen met reserveren en daarna direct naar binnen. Zodra je de digitale sleutel toegestuurd heb gekregen. Even de ingebouwde scanner van de app op de qr-code richten, en sesam open u. Dat is de theorie, en verdomd, we hebben het zien werken.

Calamandrana: moderne uitlichting van fresco.

Op 25 mei waagden we een eerste poging. Zo'n dag waarop de dreiging van regen in de lucht hangt en je beter maar op pad kunt omdat het ergens anders vast wel droog blijft. Vlak bij Calamandrana kwamen we niettemin in een fikse regenbui terecht en alleen met behulp van onze paraplu slaagden we er in enigszins droog de deur van de Cappella di San Giovanni alle Conche (https://www.cittaecattedrali.it/en/bces/619-cappella-di-san-giovanni-alle-conche) te bereiken. Moeiteloos openden wij de deur met onze zojuist verworven elektronische sleutel. Alles verliep zoals het moest verlopen. Alleen vonden wij de blikkerige uitweidingen (die we overigens zelf hadden aangevraagd) niet alleen nogal langdradig maar ook tamelijk onverstaanbaar. Het zal aan onze oren hebben gelegen, maar de akoestiek hielp niet mee.

Calamandrana

Vol goede moed vertrokken we daarop naar de Chiesa di San Felice van Cinaglio. Pas toen we, en route, in de Bar Nazionale aan de doorgaande weg in Serravalle probeerden onze online kaartjes te reserveren kregen we in de gaten dat de Chiesa tijdelijk niet beschikbaar was voor bezoek. Onversaagd gingen we daarom door naar Montiglio Monferrato, waar echter de deur van de Chiesa di San Lorenzo Montiglio (https://www.cittaecattedrali.it/it/bces/591-chiesa-di-san-lorenzo-montiglio) hermetisch gesloten bleef. We vonden de juiste deur (aan de rechter zijkant). Onze scanner scande. De vertrouwde klik van een slot dat van het slot gaat weerklonk. Maar de deur bleef potdicht. Vermoedelijk omdat de lokale koster het nog niet over zijn hart had kunnen verkrijgen de ouderwetse ijzeren sleutel in te leveren. Vertrouwen is goed, maar controle is beter, je weet maar nooit. Alle begin is moeilijk.

Een paar maanden later, toen we hoogzomer weer eens onderweg waren, waagden we een nieuwe poging. Dit keer hadden we onze zinnen gezet op het pittoresk op een heuveltje gelegen Santuario della Madonna del Tavoletto (https://www.cittaecattedrali.it/it/bces/277-santuario-della-madonna-del-tavoletto). Helemaal de moeite waard. En de techniek liet ons deze keer niet in de steek. Een heerlijk gevoel, kortom, om je routinier te wanen op het gebied van de open kerken. 

 

We hadden wel een andere bijzonderheid van de Italiaanse manier om tot ruimtelijke ordening te komen over het hoofd gezien, het feit namelijk dat het santuario aan een strada vicinale lag. Op het wereld wijze web is voldoende over dit type straat te vinden, en een algemene definitie luidt ongeveer als volgt:

“La strada vicinale, o strada interpoderale, è una strada di proprietà privata e d'interesse locale posta fuori dal centro abitato”. 

Wegdek, 20% stijgen.

Hier hadden we de begaanbaarheid van de strada vicinale niet goed ingeschat. Wie zijn immers de vicini die van deze straat gebruik maken? De madonna heeft geen straat nodig om zich te verplaatsen, en voor de rest zijn het boeren die naar hun velden willen. Met tractoren. Die met dikke banden elke helling en elk type wegdek aankunnen. Halverwege de helling hadden we dat pas echt in de gaten. Maar ja, halverwege de helling blijft alleen de mogelijkheid over om stevig gas te geven en te hopen dat je niet stilvalt door tegenliggers of ander ongerief. We kwamen boven, en daar was warempel een echte parkeerplaats. Blijkbaar zijn er ook anderen die zich op dit punt niet alle consequenties realiseren. En hoe dan ook: als je eenmaal veilig boven bent is het best een leuke plek.