zondag 4 november 2012

Pranzo di lavoro

Dat we het niet meteen in de gaten hadden is natuurlijk helemaal onze eigen schuld. Het was er al voor we het wisten. "Je gaat het pas zien als je het door hebt," zou Johan C. zeggen. Dus verbaasden we ons nog, een paar jaar geleden, toen we eens om een uur of twee in de middag in het sympathieke plaatsje Pontremoli langs een druk bezocht restaurant liepen waar voor een mooi prijsje een heel menu werd beloofd. Toen we ’s avonds terugkwamen waren we zo’n beetje de enige bezoekers, en de menukaart vertoonde heel andere prijzen.

We denken echter wel dat het een oprukkend verschijnsel is, en nu we het doorhebben zien we het overal: il pranzo di lavoro. Bijna elk restaurant dat we passeren loopt ermee te koop. Soms bescheiden, maar ook wel gevelbreed. We zullen en moeten het weten: bij ons kun je tussen de middag voordelig eten.

Zou zoiets om een verklaring vragen, of is dat onze tobberige Nederlandse aard? Of hebben we hier een trend te pakken, waarop we blogging even modern in kunnen gaan? Misschien een neiging om alles te willen duiden, en daar dan je voordeel mee te doen?

Een beetje de socioloog uithangend zien we twee tendensen. De ene is de crisis die ertoe heeft geleid dat Italianen zelfs op eten gaan bezuinigen. Wat doe je dan als herbergier om nog een beetje omzet te krijgen? Je gaat in de prijzenslag, net als in Nederland de kruidenier. De enige manier om je tent vol te krijgen is een voordelig menu. En als de buurman het doet kun jij niet achterblijven. Het restaurantwezen kenmerkt zich dan ook door drukte tussen twaalf en twee en stilte in de avonduren.

Maar tegelijkertijd (en optimistischer) hebben we ook de indruk dat het samenhangt met de onomkeerbare modernisering van de Italiaanse samenleving waar in toenemende mate wordt overgegaan tot West Europese arbeidstijden. Of in ieder geval iets dat er op lijkt. Of geherdefinieerd naar de menselijke Italiaanse maat. Dus middagpauze tussen twaalf en twee. Niks meer vier uur er tussenuit om thuis te eten, drinken en slapen. En wat moet je dan als moderne employee (of als fijne baas die het voor haar/zijn mensen regelt): je eet in de buurt van je werk zonder meteen het hele weekloon te hoeven inleveren. Het ristorante als plaatsvervangende mama, waar je eet wat de pot schaft (menu fisso).

En dus heeft Ristorante Il Ponte, gelegen tussen Acqui Terme en Sassello, besloten iedere middag open te zijn en drie avonden in de week de tent te sluiten. Dat hebben we eens een keer met knorrende magen mogen ervaren. Tussen de middag is het een hele kunst een plekje te vinden op de parkeerplaats, want iedereen is met de auto van de zaak komen eten. Het zijn alleen wel heel veel tientonners van de nabijgelegen steenfabriek.

Omdat Italië ook anderszins moderniseert, maar toch zichzelf blijft, kwamen we eens een keertje ergens langs de Via Emilia tussen de middag in een restaurant terecht dat gedreven werd door een grote Chinese familie. Het restaurant was jolig Croce Verde gedoopt, wat vast te maken had met het feit dat tegenover een hulppost van het rode kruis was gevestigd. De keuken was strikt Italiaans, de snelheid van de bediening overigens herkenbaar Chinees. Je zat nog niet eens of de bestelling werd al opgenomen. En ook hier bleek achteraf dat, onafhankelijk van wat we precies bestelden, de rekening gelijk bleef. Toen we terug liepen naar de auto zagen we inderdaad het vertrouwde bordje Pranzo di Lavoro € 11 (primo, secondo, dolce, acqua, ¼ vino, caffè).

Zo ontstaat langzamerhand (ook voor ons Nederlanders als we in Italië zijn) de realiteit dat uit eten gaan tussen de middag plaatsvindt. Dat bespaart een hoop geld en is ook nog eens veel gezelliger. En gaat zo tegen een uur of zes de maag weer een beetje knorren (TIP! TIP!) probeer in dat geval eens een glaasje wijn in een nette bar. Je loopt dan kans dat je er zo veel hapjes bij krijgt (Italianen drinken nooit zonder te eten) dat je het redt tot bedtijd.