zondag 9 oktober 2011

sTOM sTOM

Wat we in Nederland met het maggiwoord TOMTOM zijn gaan aanduiden wordt in Italië neutraal en feitelijk de navigatore genoemd. Dat verandert overigens niets aan het gebruik van het apparaat, zou je denken, maar toch (zo is onze ervaring) moet je er in Italië een beetje mee oppassen. De rechtlijnigheid van de navigatore verdraagt zich immers niet altijd met de feitelijke onbestemdheid waarmee in Italië de zaken geregeld zijn.

Een eerste grappige indicatie van dit gegeven kregen we toen we op een grote doorgaande weg die (naar het aantal verzakkingen te oordelen) al een aantal jaren in gebruik was het advies kregen om de afrit te nemen en tweehonderd meter verderop de oprit. Terwijl je ook gewoon (zoals goed te zien was) de weg kon blijven vervolgen. Ergens in een vervlogen verleden had een bureaucraat vermoedelijk vergeten het betreffende viaduct gereed te melden.

Foutje! Kan gebeuren. Maar na een toeristisch tripje waarin we voor de aardigheid eens probeerden via de kortste route van A naar B te komen begonnen we de indruk te krijgen dat er meer aan de hand was. En dat we hier te maken zouden kunnen hebben met een (systematisch) semantisch principe. In termen van taalkundig betekenis geven zou je kunnen volhouden dat als een navigatore voor autoverkeer bedoeld is het verstandig is om wegen zodanig te kwalificeren dat je wegen waarop je fatsoenshalve met een auto kunt rijden onderscheidt van (laten we zeggen) wegen die met een tractor genomen kunnen worden. In Italië vinden ze dit soort gedachten een beetje begripsmatige haarkloverij en is een weg een landschappelijke entiteit die ooit als zodanig is aangeduid. Niet wat je ermee kunt, maar wat is geldt hier als leidend principe.

Toen we onze ervaring met de kortste route aan Italiaanse vrienden meldden kwamen dan ook meteen de verhalen los. Zoals het verhaal over een smalle onverharde weg die eindigde in een grote stapel hout, zodat de chauffeur drie kilometer hotsend en botsend achteruit moet rijden. De consistentie van de verhalen levert het volgende advies: DE OPTIE KORTSTE ROUTE DIENT TE WORDEN AFGERADEN.

Dat ook de optie ‘snelste route (vermijd tolwegen)’ niet zonder gevaren is leerden we enige tijd later weer toen we vanuit het dorpje Piverone (gelegen aan het meer van Viverone, subtiel onderscheid moet er zijn) naar het schilderachtige plaatsje Magnano wilden. Een ritje van niks. De berg op en je bent er. Een deel van het probleem had vermoedelijk te maken met de manier waarop Italianen wegomleggingen aangeven (of eigenlijk niet aangeven) maar dat een navigatore dan zo gemakkelijk de kluts kwijtraakt kan toch niet de bedoeling zijn.

Hoe dan ook, op een gegeven moment bevonden we ons op een weg die vermoedelijk nog door de Romeinen was aangelegd en die in een recenter verleden geschikt gemaakt was voor crossmotoren. Deze weg had eveneens de neiging in toenemende mate door struweel te worden ingesloten en daarbij ook aan keikwaliteit in te boeten. Echt een uitdaging voor motorcrossers. Een tijdje durfden we de uitdaging nog wel aan, want na 650 meter (en tien minuten later: 500 meter) zouden we het eind van de weg bereiken, maar toen we ons realiseerden dat het einde van de weg eigenlijk helemaal niets zei over de kwaliteit van de volgende weg besloten we dat het tijd werd onze nederlaag te erkennen en om te keren. Gelukkig deed zich nog een soort van mogelijkheid voor om te keren, want de kwaliteit van ons achteruit rijden is Hollands en heeft tamelijk veel ruimte en comfort nodig. Het was een paar minuten keien ruimen (eco-fitness!), maar toen konden we onze draai van 180˚ goed maken.

Ook hier, vermoedden we, was weer sprake van semantiek. Je zou kunnen zeggen dat de feitelijke hoedanigheden van een weg een zekere invloed zouden moeten hebben op de normsnelheid die je met betrekking tot die weg dient aan te houden. Maar een andere benadering is natuurlijk dat je ook uit kunt gaan van de snelheid die je mag halen, vanuit de gedachte dat, als deze snelheid op zich tot onverantwoorde situaties aanleiding zou kunnen geven, er vast wel een andere maximumsnelheid was vastgesteld. En uit hoofde van de laatste redenering is er niets op tegen om uit te gaan van een snelheid van 90 kilometer op een keiig bospad. Zo kom je ook bij de optie ‘snelste route’ op originele resultaten.

Nog geheel verward wendden we ons na deze ervaring tot de klassiek Italiaanse oplossing om het maar even na te vragen bij de balie van het hotel. Toen bleek inderdaad dat de weg van Piverone (bij het stoplicht naar rechts) naar Magnano simpel bergop was (en bij de rotonde in Zimone links langs de kerk). En mochten we verdwalen of anderszins in het donker de weg kwijtraken (op de terugweg kwamen we nog een paar reeën tegen), dan moesten we maar bellen voor verdere aanwijzingen. Als het echt helemaal mis ging, dan werden we opgehaald. Dat is dan wel weer aardig, die geweldige Italiaanse servicegerichtheid. Echt navigatore-ultra.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten