Borsalino

Hoewel wij als Droomhuis Italië niet de gewoonte hebben om hijgerig op het nieuws te zitten ontkomen we toch niet aan enige reflectie op het feit dat het hoedenmerk Borsalino in staat van faillissement verkeert. Wie Borsalino zegt, zegt Alessandria, een rustige provincie waar we met grote regelmaat verblijven. Alessandria Sud is onze favoriete Casello di Autostrada.

Vandaag, 19 december, bereikte het nieuws de Nederlandse kranten. Ook het televisiejournaal kon niet om het drama heen. In De Volkskrant werd (onder de kop Jubileumjaar iconische Italiaanse hoedenmaker eindigt in mineur: Borsalino na 160 jaar failliet) gememoreerd dat het fameuze merk niet meer helemaal van deze tijd kon zijn: “Toch kon uiteindelijk ook Borsalino, waar de productietijd van één hoed uiteenliep van zeven weken tot soms bijna een halfjaar, uiteindelijk het niet alleen meer hebben van de dandy's en excentriekelingen die zich graag met de beroemde Italiaanse hoofddeksel tooiden.” Dat lijkt een te simpele voorstelling van zaken. Het heeft mogelijk niet geholpen dat ook onze eigen Ronald Plasterk met enige regelmaat met een Borsalino is gesignaleerd (dat geeft een normaal mens iets te veel te denken, ook in het licht van andere bizarre eigenaardigheden van de man), maar er is natuurlijk veel meer aan de hand.

De collectie, afkomstig van de officiële website

In de eerste plaats is het onjuist dat Borsalino feitelijk failliet is. Weliswaar is het faillissement door de huidige eigenaar aangevraagd, maar het is vooralsnog geweigerd. Binnen enkele dagen worden de boeken naar de rechtbank van Alessandria overgebracht, en dan begint de echte juridische haarkloverij. In de tweede plaats dat het verre van uitgesloten is dat de vervaardiging van Borsalino’s in de toekomst mogelijk op heel andere leest geschoeid zal worden. De productie gaat op dit moment nog gewoon door, maar de toekomst is in nevelen gehuld.

Hoe wij dat weten? Gewoon door er de plaatselijke pers op na te slaan, want als warm medelevende deeltijd-Alessandrianen willen we wel weten hoe de klap is aangekomen. Immers: icoon. Immers: 160 jaar geschiedenis. Immers: Italiaanse trots.

Zo meldt het Alessandria News, dat uitgebreid op de zaak ingaat: “La legge ha fatto fino ad oggi la sua strada, la giustizia ancora no.” Italianen kunnen het mooi zeggen, maar de pijn is voelbaar. Eveneens is volgens de krant sprake van een koude douche en een diepe wond, gezien de historische waarde en het internationale prestige van het bedrijf.

Ook andere digitale periodieken zoals Alessandria Oggi en Il Piccolo jammeren volop mee. Bij de Alessandriaanse editie van La Stampa lopen de gemoederen hard op (19 december). De krant kopt: “Fallimento Borsalino, la rabbia della città di Alessandria: ‘Situazione assurda, il lavoro c’è’. Dal sindaco ai lavoratori della storica fabbrica di Spinetta: ‘Gli ordini ci sono’.” Kortom: Italiaanse toestanden. Veel emotie en absurditeit. Een gevuld orderpakket, en een schuldenlast die de huidige eigenaar niet meer wenst te dragen.

Om de sfeer er nog wat beter in te brengen brengt de Stampa ook enige achtergrond, met onder andere de trailer van de documentaire Borsalino City. Een Borsalino is immers niet louter een stukje hoofdbedekking, maar veel eerder een lifestyle. 

Er is niet voor niets een Borsalino-museum in het oude, ietwat krakkemikkig ogende fabrieksgebouw in hartje Alessandria ondergebracht. Op de website wordt het adres zorgvuldig verborgen gehouden, maar het is te vinden op de Via Camillo Cavour 84. De huidige productie vindt plaats in een non-descript pand op een non-descript nijverheidsterrein een tiental kilometers verderop, waar de lifestyle helaas ver te zoeken is.

De huidige eigenaar is trouwens een Zwitser (of een Zwitserse firma), die niet alleen de fysieke productiefaciliteiten, maar ook het merk Borsalino heeft gekocht. Dus hoeven we niet vreemd op te kijken als na een langdurig en onnavolgbaar spektakel een doorstart zal plaatsvinden, waarbij de productie naar China is verplaatst en de gemiddelde Borsalino (niet langer van konijnenhaar, maar van modern goedgelijkende en ventilerende kunststof) ook voor de gewone man en vrouw meer dan bereikbaar wordt. De vooruitgang is niet de stuiten. En Ronald Plasterk zal naar een ander gadget uit moeten kijken.

Babbo Natale

Omdat Italië tegenwoordig een knap modern land is juicht de Repubblica van 9 december over het feit dat dit jaar de online aankopen voor kerstmis weer eens behoorlijk zijn gestegen. Over de gehele linie gaan de uitgaven de hoogte in, en daarmee bezet Italië, in uitgavenbereidheid, dit jaar de derde plaats in Europa. Alsof ook hier sprake kan zijn van een spannende wedstrijd.

Op de plaatsen  één en twee staan overigens Spanje en Engeland en daar hoeven we ons (in het kader van het duiden van randverschijnselen) niet over te verbazen. Spanje: stierenvechten en Catalaanse mallotigheid. Engeland: Brexit en het existentiële gevoel over het einde der tijden. Als de gure winden van onzekerheid op de deur kloppen wordt al snel gekozen voor de kop in het zand van verhevigd consumeren. Als de bom valt is het mogelijk goed schuilen onder de kerstboom.

Nederland staat op een bescheiden achtste plaats, en dat is goed. Laten we wat dit betreft het gegeven maar negeren dat wij Nederlanders ons geld in december over twee feestelijkheden dienen te verdelen. Nemen we dit feit mee dan dringen we door tot de absolute top van Europese geldsmijters. Over deze interpretatie gaan we echter niet zwarte pieten.

Waaraan ontlenen we deze wijsheid? Voor de twintigste keer heeft het blauwe-pakken-bedrijf Deloitte zijn jaarlijkse Xmas Survey gepubliceerd, en daarin wordt het allemaal opgetekend. Als een consultancybedrijf iets beweert is het altijd de vraag in welke mate met de werkelijkheid een loopje wordt genomen. Daarom gaan we eerst een beetje in op de wijze waarop Deloitte tot zijn wijsheid is gekomen, en daarna kijken we nog even naar de Italiaanse weergave van deze werkelijkheid.

In het rapportje van Deloitte staat op pagina 7 een Nota metodologica, waarin wordt verteld dat in de periode tussen 6 en 16 oktober meer dan 8100 consumenten tussen 18 en 65 jaar oud online zijn geïnterviewd in Italië, België, Nederland, Duitsland, Griekenland, Polen, Portugal, Rusland, Spanje en Engeland. Het wetenschappelijk karakter spat er weer van af. Maanden van tevoren aan mensen vragen wat ze denken uit te gaan geven, en daarbij de opa’s en oma’s vergeten! Wie heeft begin oktober al een goed beeld van de kerstuitgaven? Je vraagt je af of Deloitte in die twintig jaar ooit de moeite heeft genomen een vervolgonderzoek te houden, waarbij ze achteraf dezelfde mensen vragen wat ze werkelijk hebben uitgegeven. Dat, zo weten wij uit onze lang vervlogen sociaalwetenschappelijke studie-inspanningen, geeft de mogelijkheid de betrouwbaarheid van de questionnaire enigszins op peil te brengen.

Korreltje zout dus. Vermoedelijk een stevige schep zout. Maar wat worden wij, met deze nuance, nu wijzer over de Italiaanse realiteit? De volgende quick scan (scansione veloce?) geeft enig inzicht, zeker vanwege de olijke tabelletjes waarmee Deloitte zijn diepgravende inzichten verlevendigt.

Allereerst is daar het positieve sentiment. Ook Italianen zijn gemiddeld van mening dat het in Italië weer wat beter gaat.

Bron: Deloitte Xmas Survey 2017; alle afbeeldingen zijn ontleend aan deze bron

Dan wil je het geld wel laten rollen.

En daarbij gaan de Italiaanse online uitgaven met 16% omhoog, en dat is fors hoger dan het Europees gemiddeld van 7%. Dat is een moderniteit waarvan je niet terug hebt!

En zo gaat het nog even door met de ditjes en datjes. Italianen zouden graag meer leuke tripjes maken, maar kopen (als puntje bij paaltje komt) uiteindelijk toch een goed boek voor onder de kerstboom. En (niet verwonderlijk) het hoogste percentage online aankopen wordt gescoord in het leisure segment, terwijl eten voor in de mond meer in de winkel wordt gekocht.

Dat zijn nog eens verbluffende inzichten om de feestdagen goed door te komen. We sluiten af met een eveneens in de Repubblica gesignaleerde leisure-experience die vermoedelijk online kan worden aangeschaft. Vergeet dit jaar skiën en snowboarden! Het nieuwe modern is per fat bike de besneeuwde hellingen af. Lifestyle! Een kolfje naar de hand van Nederland, fietsnatie numero uno. Dat kan allemaal in de buurt van Potenza in de provincie Basilicata. We hadden geen flauw vermoeden dat ze daar van die hoge bergen hebben.