Area servizio

Omdat we deze zomer voor de verandering eens besloten hadden niet via allerlei handige zijroutes Italië te betreden maar gewoon de Koninklijke weg te nemen, gingen we dus op herhaling via de A9 van Como naar Milaan. Dat beviel goed, overigens, want het was woensdagavond en de weg was rustig. En verbreed tot twee maal drie rijstroken. We misten eigenlijk alleen de pittoresk krappe bocht waarop je vroeger bij Lainate de A8 opgeslingerd werd, vanuit bijna stilstand meteen op de linkerrijbaan met rechts drie rijen voortrazend verkeer. Dat is nu West-Europees veranderd in een ruime bocht waarbij je keurig rechts uitkomt.

Maar dat is niet het thema van deze aflevering, want eigenlijk willen we het over koffie hebben. Of misschien wel enige bijna antropologische opmerkingen plaatsen over culturele diversiteit. Hoe dan ook: als we na een lange reis vanuit Nederland eindelijk in Italië zijn gearriveerd hebben we altijd erg veel trek in een echt lekker kopje koffie en houden we halt bij de eerste de beste koffietent.

Zo ook deze keer bij de Area servizio Lario ovest. Normaal zou je zeggen: bij de autogrill langs, maar laat nou net Lario ovest aan een concurrent vergeven zijn. Nu is de Italian way op punten wat anders dan, laten we zeggen, de manier waarop in Nederland de dingen geregeld zijn. In Nederland heb je bij tankstations langs de snelweg altijd eerst de pomp om de auto te voeden, en daarna kom je pas als mens aan de beurt. In Italië gaat mens voor auto en is de volgorde andersom: eerst de bar/ristorante om de inwendige mens te laven en dan pas is de auto aan de beurt. We mogen dan wel vinden dat Italianen behoorlijk autogek zijn, maar hieruit spreekt toch een juist gevoel voor verhoudingen.

Wie vaker in Italië is geweest is bekend met het fenomeen dat je voor een kopje koffie eerst bij de Cassa de bestelling afrekent en daarna met het bonnetje in de hand aan de bar de bestelling plaatst. In Lario ovest ziet de opmerkzame beschouwer echter scheuren in deze strenge orde der dingen. Bleke noorderlingen uit verre streken (Engels, Amerikaans, dat soort volk) , vers in Italië gearriveerd (eerste pomp na de grens!) lopen enigszins verwilderd rond. Met verbijstering proberen ze de vreemde zeden van dit zuidelijk volk te doorgronden. Waarom wordt mij niet gewoon een kopje koffie geserveerd? Waarom zijn de kopjes zo klein? Dat soort dingen.

Zelf hebben we onze koffie al ontvangen. Het koffiesysteem langs de snelwegen is snel en efficiënt. En ook voor vreemdelingen die het allemaal niet zo goed snappen schiet de behulpzame Italiaanse volksaard te hulp. Of de geachte vreemdeling wellicht caffè americano blieft? Verdomd, naast het blinkende espressoapparaat staat een laf potje filterkoffie. Gespannen kaken ontspannen zich. Je hoort de opluchting de ademhaling binnensluipen. Alleen nog even bij de cassa een bestelling plaatsen, geachte vreemdeling. En denk eraan: vraag om caffè americano. Dat is de speciale koffieservice van Lario ovest. Nu maar hopen dat bij de volgende stop de beginnerschrik er een beetje af is en er overgegaan kan worden op echte koffie. Als dan the heartland of tourism, Toscane bereikt is zijn de zorgen echt voorbij. Als je daar als buitenlander om caffè vraagt moet je nog wel eens uitleggen dat je toch echt espresso bedoelt.

Aan de andere kant is het ook weer zo dat een echte koffiedrinker zich tamelijk ontheemd voelt bij het betreden van een Starbucks. Daar is koffie in essentie een flauwe smoes om allerlei zoete rommel in grote bekers te gieten. In Italië heb je er gelukkig weinig mee te maken, maar in Nederland rukken ze onweerstaanbaar op, vooral op knooppunten van openbaar vervoer.

Bij het betreden van een Starbucks voelt de koffiedrinker zich bijna een antropoloog op bezoek bij een exotische stam met vooralsnog onverklaarbare religieuze gebruiken. We proberen het eens bij de vestiging op Den Haag Centraal. Wat opvalt is het grote aantal personeelsleden en het ontstellend lage tempo waarmee de bestellingen worden afgehandeld. Als je een trein wilt halen moet koffiedrinken hier resoluut worden ontraden. Voor de mens zonder haast: de espresso is goed te drinken, we hoeven wat dat betreft niet overdreven snobistisch uit de hoek te komen en neer te kijken op de Amerikaanse cultuurbarbarij die overal rommel van maakt.



De naam is bijna goed,
maar het is de intentie die telt.
2E staat voor dubbele espresso

Maar het proces van het afhandelen van een bestelling is regelrechte derde wereld kwaliteit. Ontroerend (wat een persoonlijke aandacht!) is dat het kind achter de kassa mijn naam wil weten. Dat is nodig om de bestelling te realiseren. De naam wordt vervolgens met een viltstift op een bekertje geschreven. Toch leuk dat in het digitale tijdperk het schrijven zo gestimuleerd wordt. Het bekertje wordt overgedragen aan een collega. Die zet het neer in de buurt van de koffiemachine. Vervolgens is een team van twee drie minuten bezig om de dame voor mij van een bekertje te voorzien. En dan is daar eindelijk de koffie, verpakt in het persoonlijke bekertje met de waarschuwende tekst Careful, the beverage you’re about to enjoy is extremely hot.

Onbedoelde humor, gezien het tempo van bereiden. En het slaat ook helemaal nergens op, blijkt bij het drinken. Gelukkig wordt de boodschap pas gelezen als de koffie al lang en breed op is (of kort en smal, want espresso blijft tenslotte espresso). Maar het geeft wel aanleiding tot overpeinzing. Wat passen NS en Starbucks toch goed bij elkaar. Ze bezigen beide dezelfde taal. Hitte is bij Starbucks even snel extreem als noodweer bij de NS.